Harde broodjes (hard brod'n)

Als klein kind dacht ik dat het a-broden waren. Mijn Groningse grootouders spraken het zo uit. Later begreep ik dat ze in het Gronings zeiden 'Haard brod'n'. Harde broden. Een regionale specialiteit. Platte broodjes met een eigen smaak, die in twee variaties gegeten konden worden. Een wat harde variant, opgebouwd in verschillende laagjes en een iets zachtere variant.


Mijn oma wist te vertellen dat de broden speciaal gemaakt werden voor de coastervaart. Boten die langs de kust van de Noordzee en de Oostzee vaarden. De broodjes bleven lang houdbaar. Verschillende bakkers bakten ze in verschillende kwaliteit - de lekkerste kwamen van bakker Wester uit Nieuwe Pekela.


Een andere bron weet te melden dat de doelgroep de veenarbeiders waren die met de broodjes zo dagen in het veen konden verblijven zonder iedere dag een lange wandeling naar de bakker te moeten blijven - 't komt op het zelfde neer: broodjes die lang goed bleven.


Omdat ik niet in de gelegenheid ben om de broodjes op te halen en ik eigenlijk ook niet weet of die bakker Wester ze nog bakt, ben ik geruime tijd op zoek geweest naar het recept voor de broodjes. Ooit een boekje besteld met het recept erin, maar dat was het niet echt. Laatst vond  mijn zus een recept en stuurde het mij op. Na wat rekenwerk (het recept gaat uit van 50 kilo meel en zo meer) heb ik ze afgelopen week gebakken. Lekker, zeker wel - maar toch net niet de smaak van vroeger - als de smaak van vroeger ooit kan blijven bestaan. 


Wat ik gebakken heb, lijkt  wel wat meer op dat wat mijn oma ook nog wist te melden: eenmaal oud en droog, kon je de harde broodjes  doormidden snijden en in de oven bakken tot beschuit. Dat zal  allemaal wel - maar ik blijf nog even op zoek naar de smaak en consistentie van vroeger - het kan zijn dat ik iets niet helemaal goed heb gedaan - dan kom ik daar later nog op terug. Enfin, het smaakte allemaal wel dus is hier het recept:


1 kg tarwemeel
0,3 l melk
22 gram gist
60 ml gram witte stroop (suiker opgelost in water)
10 gram boter
3 gram bicarbonaat (bakpoeder kan ook)

Enfin, alle bovenstaande ingredienten mengen en kneden tot een mooi deeg. Hoeft allemaal niet perfect glad te zijn - het deeg moet daarna namelijk heel lang rijzen en gedurende dat proces worden ook de oneffenheden weggegwerkt - hoef je niets aan te doen. De rijstijd is tenminste 10 uur, maar zelf heb ik het 24 uur laten rijzen op kamertemperatuur met een natte doek erboven. 


Na de rijs, rol je het deel uit in een dunne laag, die vouw je weer op elkaar en dan rol je deze weer uit tot een dunne laag van ongeveer 4 milimeter. Dat herhaal je een paar keer en bij de laatst heer smeer je een beetje olie op de laag voordat je het weer tot een pakket vouwt dat je uitrolt. Rol deze keer niet verder dan dat het deeg ongeveer 1 centimeter dik is.

Steek vervolgens rondjes uit het deeg (kan makkelijk met een deksel van een grote pot pindakaas) en leg de broodjes op de bakplaat. Prik er vervolgens met een vork wat gaten in aan de bovenkant en laat de broodjes afgedekt met een theedoek nu 75 minuten rijzen.

Zet de oven op de allerwarmste stand en bak de broodjes in ongeveer acht tot tien minuten lichtbruin. Nu rustig laten afkoelen, t liefst op een rooster - maar in ieder geval in de open lucht. Daar kunnen ze ook blijven liggen - ze blijven immers lang goed.


Eet smakelijk. 't liefst met een beetje echte boter (gezouten) of een plakje kaas. Samen met wat verse melk van de boer - wel de melk eerst even koken en het vel er van af halen.....